Niezjedzone cekotrofy, czyli pseudobiegunka

Nazwa cekotrofy jest połączeniem łacińskiej nazwy jelita ślepego – cecum oraz pochodzącego z greki słowa trophia, czyli odżywianie. Gwoli przypomnienia: Cekotrofy, to otoczone śluzową kapsułką gronka miękkiego kału, których zawartość jest produktem fermentacji bakteryjnej włókna roślinnego, odbywającej się w jelicie ślepym. Cekotrofy mają lepką, mazistą konsystencję oraz silną woń. Są bogate w składniki odżywcze – między innymi aminokwasy, białka, witaminy, lotne kwasy tłuszczowe, enzymy. Króliki połykają gronka kałowe w całości podczas defekacji, a następnie zawarte w ich wnętrzu związki odżywcze są rozkładane i wchłaniane przy udziale enzymów trawiennych.

Tak wyglądają gronka cekotrofów:

20150423_16282920150423_162905

Niezjedzone cekotrofy dość często mylone są z biegunką. Ich konsystencja sprzyja rozmazaniu się po podłodze albo przyklejaniu się do futra wokół odbytu, wewnętrznej powierzchni ud oraz stóp. W połączeniu z silnym zapachem, taki obraz często przypomina biegunkę. Choć nie jest to przyjemne ani dla Właściciela, ani dla zwierzęcia, to nie zagraża życiu. Biegunka z kolei niesie ze sobą duże niebezpieczeństwo i wymaga szybkiej reakcji zarówno Opiekuna jak i lekarza. Jak zatem odróżnić obie sytuacje? Po pierwsze cekotrofy wydalane są 1 – 2 razy na dobę, zwykle wcześnie rano i późnym wieczorem, w czasie odpoczynku, mniej-więcej 4 godziny po ostatnim posiłku. Pomiędzy tymi okresami zupełnie normalnie odbywa się produkcja i wydalanie twardych kulek kałowych. Podczas biegunki twarde kulki kałowe nie są produkowane w ogóle. Zamiast tego królik wydala żelową albo wodnistą pastę połączoną ze śluzem, nierzadko napinając się, unosząc okolicę zadu, zdradzając objawy bólowe. Po drugie – podczas zaburzeń cekotrofii zwierzę ma zupełnie normalny apetyt i zachowuje się normalnie. Jeśli jednak cierpi z powodu biegunki jego zachowanie zmienia się. Staje się osowiałe, wycofane, obolałe. Apetyt jest słaby lub pojawia się zupełna anoreksja.

Przyczyną niejedzenia cekotrofów jest zmiana ich smaku i/ lub zapachu oraz trudności w wyjadaniu kału bezpośrednio z odbytu. Czynników predysponujących bywa wiele. Mogą wynikać z siebie nawzajem, albo wstępować po kilka niezależnie. Dokonując podziału będą to:

  1. Przyczyny dietetyczne:
    – dieta bogata w białko
    – dieta uboga we włókno pokarmowe
    – brak restrykcji żywieniowych, stały dostęp do miski
    – wprowadzenie nowych pokarmów, zmiany dietetyczne, duże ilości roślin o charakterystycznym, wyrazistym smaku lub zapachu (np. seler, mięta)

  2. Przyczyny fizyczne:
    – rodzaj i długość futra (rasa angora)
    – kołnierze pooperacyjne
    – rozrośnięta kryza pod brodą u niektórych samic
    – otyłość
    – zbyt mała klatka

  3. Przyczyny psychiczne:
    – stres
    – zmiana codziennej rutyny
    – nowe środowisko, obecność nowych zwierząt, nieznajomych odgłosów czy zapachów

  4. Przyczyny chorobowe/ patologiczne:
    – bolesne odparzenia, rany okolicy odbytu (obsikiwanie się, obklejenie okolicy krocza cekotrofami, zapalenie fałdów skórnych okolicy krocza)
    – spondyloza wszystkich odcinków kręgosłupa i inne choroby ortopedyczne
    – choroba stomatologiczna
    – choroby neurologiczne, w tym encefalitozoonoza
    – ból w jamie brzusznej (zapalenie pęcherza, nowotwory macicy, patologie przewodu pokarmowego)
    – inne choroby
    – leki i suplementy stosowane doustnie lub w zastrzykach (np. antybiotyki, witaminy)

W rozwiązywaniu problemu pierwszym krokiem jest ustalenie przyczyny lub przyczyn zaburzeń cekotrofii. Kolejnym ich wyeliminowanie, ale tu zwykle pojawiają się trudności. Zmiana diety, odchudzanie, czy leczenie chorób ortopedycznych to długoterminowe cele. Konieczność częstego mycia królika i sprzątania po nim rozmazanych cekotrofów powinna być przedstawiona Właścicielowi na samym początku. Zwierzę nie może być zostawione same sobie, gdyż skóra sklejona z włosami szybko ulega odparzeniom i w rezultacie zaostrza problem. Z własnego doświadczenia często doradzam Właścicielom włączenie do diety bazylii. Zioło to, podawane rankiem i wieczorami, wydatnie poprawia apetyt królika na cekotrofy i może ułatwić terapię.

Skrajny przykład, ale dobitny. Do czego może prowadzić zaniedbanie:

Bibliografia:

  1. Brown S. Sluggish Motility in the Gastrointestinal Tract. http://www.rabbit.org/journal/3-7/gi.html
  2. Buckwell A.C. Gut stasis in rabbits. Veterinary Record 120. 1987.
  3. De Cubellis J, Graham J. Gastrointestinal Disease in Guinea Pigs and Rabbits. Vet Clin Exot Animal 16 2013.
  4. Halls Amy E. Monogastric Nutritionist Shur-Gain, Nutreco Canada Inc. Caecotrophy in Rabbits. 2008.
  5. Harcourt-Brown F, Chitty J. Rabbit Surgery, Dentistry and Imaging. BSAVA 2013
  6. Jackson G. Intestinal stasis and rupture in rabbits. Veterinary Record 129. 1991.
  7. Krempel Dana M. GastroIntestinal Stasis, The Silent Killer. 1997, revised 2005.http://www.bio.miami.edu/hare/ileus.html
  8. Leary S.L, Manning P.J, Anderson L.C. Experimental and naturally occuring foreign bodies in laboratory rabbits. Laboratory Animal Science 34. 1984.
  9. Merck Veterinary Manual: http://www.merckvetmanual.com/mvm/index.html
  10. Miller J. Treatment for hairballs. Journal of Applied Rabbit Research 6. 1983.
  11. Oglesbee B. L. Blackwell’s Five-Minute Veterinary Consult: Small Mammal, 2nd Edition. Wiley-Blackwell 2011.
  12. Okerman L. Diseases of Domestic Rabbits. Blackwell. 1988.
  13. Varga M. Textbook of Rabbit Medicine 2nd edition. Elsevier. Butterworth-Heinemann 2014