Ten bardzo niebezpieczny i bezpośrednio zagrażający życiu zwierzęcia stan polega na zebraniu się w krótkim czasie (kilkadziesiąt minut – kilka godzin) dużej ilości płynu w żołądku, powodując ogromnie bolesne rozdęcie jego ściany. Światło żołądka może powiększyć się dwu, a nawet trzykrotnie. W rozciągniętej ścianie żołądka zaciśnięte zostają naczynia krwionośne i pojawiają się trudności z przepływem krwi. To z kolei w połączeniu z bólem i stresem może prowadzić do zapaści sercowo-naczyniowej i śmierci.
W powszechnie powtarzanej opinii ostre rozszerzenie żołądka może być konsekwencją obecności trichobezoaru. Tłumaczone jest to najczęściej zatkaniem przez kulę włosową odźwiernika i uniemożliwieniem przepływu treści z żołądka do dwunastnicy. Sprawa jednakże wygląda nieco inaczej.
Warto w tym miejscu wyjaśnić kilka nieścisłości dotyczących terminologii, które mogą być mylące. Chodzi o używanie terminu „tricho oraz pilobezoar” w różnych kontekstach, do opisania dwóch różnych schorzeń. Pierwszym będą kule włosowe, lub raczej kule z włosami powstające w sytuacji, gdy zwierzę otrzymuje zbyt mało błonnika w diecie oraz gdy zaburzona zostaje motoryka przewodu pokarmowego. Dochodzi wtedy do formowania się gęstej, odwodnionej treści, poprzeplatanej wylizaną sierścią, która może osiągać wielkość żołądka, jednak bez zamknięcia odźwiernika. Szczegółowo problem został opisany w podrozdziale „Trichobezoary”.
Drugim schorzeniem, gdzie termin trichobezoar może być użyty, jest połknięcie przez zwierzę zbitka sierści (kołtuna), które tworzą się zwykle w futrze tylnych partii ciała jak stopy czy okolica anogenitalna. Kołtuny te są wielkości od ziarna pieprzu do owocu jarzębiny i najczęściej utykają nie w żołądku, a w jelitach cienkich doprowadzając do całkowitej niedrożności. Podobne ryzyko może nieść ze sobą połknięcie w całości materiału, kawałka pokarmu, drobnego plastikowego elementu. Osobiście znam królika, który połknął metalową kulkę, która wypadła z poidła, gdy zwierzak nie mając dostępu do wody zaczął szarpać za ustnik. Miejscami predylekcyjnymi są: obszar zwężenia dwunastnicy – ok. 2 cm na odźwiernikiem i przejście jelita biodrowego w sacculus rotundus. Zewnątrzjelitowe przyczyny zamknięcia światła jelit (np. nowotwory) zdarzają się rzadko.
Wśród objawów dominuje szybkość i wyrazistość pogarszającego się stanu królika. Zwierzę rano zachowuje się normalnie, a po kilku godzinach chowa się po kątach i prawie się nie rusza. Apetyt jest zerowy, choć kał może być wydalany normalnie. Objawy bólu są ewidentne – pozycja siedząca, podkulona, oczy bez wyrazistości, nastroszone futro, ciężkie oddechy. Królik w kontakcie z człowiekiem może panicznie uciekać, przelewać się przez ręce, lub być agresywny. Szczupłe osobniki wyglądają jak nadmuchane. Potwierdzenie uzyskuje się po wykonaniu zdjęcia rentgenowskiego.
Zdjęcie rtg królika z rozszerzeniem i atonią żołądka po częściowej dekompresji po sondowaniu:
Leczenie jest możliwe jedynie w warunkach szpitalnych i polega na eliminacji bólu, unormowaniu zaburzeń sercowo-naczyniowych oraz eliminacji przyczyny rozszerzenia żołądka poprzez sondowanie bądź zabieg operacyjny.
Bibliografia:
-
Brown S. Sluggish Motility in the Gastrointestinal Tract. http://www.rabbit.org/journal/3-7/gi.html
-
Buckwell A.C. Gut stasis in rabbits. Veterinary Record 120. 1987.
-
De Cubellis J, Graham J. Gastrointestinal Disease in Guinea Pigs and Rabbits. Vet Clin Exot Animal 16 2013.
-
Halls Amy E. Monogastric Nutritionist Shur-Gain, Nutreco Canada Inc. Caecotrophy in Rabbits. 2008.
-
Harcourt-Brown F, Chitty J. Rabbit Surgery, Dentistry and Imaging. BSAVA 2013
-
Jackson G. Intestinal stasis and rupture in rabbits. Veterinary Record 129. 1991.
-
Krempel Dana M. GastroIntestinal Stasis, The Silent Killer. 1997, revised 2005.http://www.bio.miami.edu/hare/ileus.html
-
Leary S.L, Manning P.J, Anderson L.C. Experimental and naturally occuring foreign bodies in laboratory rabbits. Laboratory Animal Science 34. 1984.
-
Merck Veterinary Manual: http://www.merckvetmanual.com/mvm/index.html
-
Miller J. Treatment for hairballs. Journal of Applied Rabbit Research 6. 1983.
-
Oglesbee B. L. Blackwell’s Five-Minute Veterinary Consult: Small Mammal, 2nd Edition. Wiley-Blackwell 2011.
-
Okerman L. Diseases of Domestic Rabbits. Blackwell. 1988.
-
Varga M. Textbook of Rabbit Medicine 2nd edition. Elsevier. Butterworth-Heinemann 2014